دفاعیه ها : هرگاه معرفت حق پیدا شد هرچه خواهی بکن / سلطانحسین تابنده گنابادی رضاعلیشاه

عنوان اصلی : « اذا عرفت فاعمل ما شئت » چه معنی دارد ؟

معنی این حدیث آن است که هرگاه معرفت حق پیدا شد آنچه عمل نیک بخواهی از زیاد و کم بجای آور ؛ چنانکه در دنباله حدیث هم در بعضی جاها تصریح شده ، « من کثیر الخیر و قلیله » ،‌نه آنکه مراد آن باشد که آنچه بخواهی از نیک و بد و حلال و حرام بجای آور ؛ زیرا لازمه معرفت حق شدت مراقبت نسبت به احکام و دقت و عدم تخطی از وظائف است ؛ زیرا عارف ، حق را در همه جا حاضر و ناظر می داند و کسی که حق را در همه حال حاضر بداند برخلاف او رفتار نمی کند .
بشر تا موقعی که در این جهان زندگی می کند در دار تکلیف است و باید به وظائف مقرره رفتار کند که بعضی از مفسرین آیه شریفه « و اعبد ربک حتی یاتیک الیقین » (۱) را همانطور که تذکر دادیم « حتی یاتیک الموت » تفسیر نموده اند ، بلکه اگر به معنی خود یقین هم بگیریم اشکالی پیدا نمی شود و غایت در مغیی داخل است ؛ زیرا هرچه کمال روحی بشر بیشتر و معرفت زیادتر شود علاقه به بندگی خدا و اطاعت اوامر بیشتر می شود . تا به جایی برسد که کلفت عبادت و تکلیف از بین برود و تبدیل به راحت شود و آن در هنگام پیدا شدن یقین است که در آن موقع از عبادت لذت می برد ؛ چنانکه بزرگان دین و ائمه هدات مهدیین (ع) از هیچ وظیفه خودداری نداشتند و در مقام عبادت از همه مراقب تر بودند و از عبادات لذت می بردند ، که فرمود : « قره عینی فی الصلوه » . (۲)
کسانی که مقید به احکام دین نیستند برخلاف دستور خدا و رسول (ص) رفتار نموده ایمان آنها ناقص است . و بعض قلندریه که مدعی وصول شده و می گویند تکلیف بر ما نیست ، خلاف عقل و شرع عمل می کنند و مقصودشان آزاد بودن در شهوات و لذات دنیویه است و خود عمل آنها تکذیب دعوی آنها می کند ؛ زیرا لازمه قرب و وصول ، مداومت بر عبادت و بندگی و مراقبت در حفظ وظایف عبودیت است ، نه آزاد گذاشتن نفس و توجه به لذات دنیویه .
و یکی از مزایای سلسله علیه نعمه اللهیه از سابق همانطور که مشروحا بیان کردیم تقید به آداب شریعت مطهره بوده و می باشد .
وظیفه ما فقرای نعمه اللهیه آن است که نوامیس مقدسه شریعت مطهره را حفظ نموده طبق دستور شرع مقدس رفتار نماییم که تکمیل باطن بدون حفظ ظواهر شرع ممکن نیست و اگر کوتاهی کنیم ، برخلاف رضای خدا و بزرگان دین رفتار نموده ایم و آنان را رنجانده ایم ؛ چنانکه در تفسیر آیه شریفه : « و قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون » (۳) از حضرت صادق (ع) در کافی (۴) روایت شده که فرمود : « ما لکم تسوئون رسول الله ؟ فقیل : کیف نسوئه ؟ اما تعلمون [ ان ] اعمالکم تعرض علیه فاذا رای معصیه فیها سائه ذلک فلا تسوئوا رسول الله و سروه » .
یعنی ، چرا شما با پیغمبر خدا بد می کنید ؟ عرض شد که : چگونه ما نسبت به او بد می کنیم ؟ فرمود : آیا نمی دانید که اعمال شما بر آن حضرت عرضه داشته می شود و هرگاه معصیتی در بین آنها ببیند رنجیده می شود . پس با پیغمبر خدا بدی مکنید بلکه او را از خود خوشنود کنید . و کلمه « و المومنون » که در آن آیه ذکر شده ، به علی و ائمه (ع) تفسیر شده است .

پاورقی :

۱. سوره حجر ، آیه ۹۹
۲. نور چشم من در نماز است .
۳. سوره توبه ، آیه ۱۰۵ : « عمل کنید که خداوند و پیغمبر او و مومنین آن را خواهند دید . »
۴. کتاب حجه ، باب عرض الاعمال علی النبی ، حدیث ۳

منبع :

رساله رفع شبهات / سلطانحسین تابنده گنابادی رضاعلیشاه .-- تهران : حقیقت ، ۱۳۷۷ / شماره ۱۸ ، ص. ۱۰۴

فهرست مقالات